این روزها کلمه استارتاپ زیاد به گوشمان می‌خورد. در دنیایی زندگی می‌کنیم که کسب و کارهای نوپا روز به روز در حال پیشرفت هستند. در این بین، موفقیت کسب و کارهای اینترنتی و استارتاپ‌ها علاوه بر کارهای فنی و مدیریتی، به مسائل حقوقی استارتاپ نیز وابسته است. اگر در حال خواندن این مقاله هستید حتما یا تصمیم به راه اندازی کسب و کارتان دارید و یا آن را از قبل برپا کرده‌اید و اکنون می‌خواهید با مسائل حقوقی استارتاپ و کسب و کارها بیشتر آشنا شوید. در هر گروهی که قرار داشته باشید این مقاله بسیار میتواند به شما کمک کند.
چرا مسائل حقوقی استارتاپ از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؟
تعداد زیادی از افرادی که وارد دنیای کسب و کار و استارتاپ می‌شوند، معمولا به مسائل حقوقی توجه زیادی نشان نمی‌دهند. همین موضوع سبب می‌شود در آینده کاری‌شان با مشکلات جدی مواجه شوند. هدف از این مقاله، کمک به شما است تا با این مشکلات دست و پنجه نرم نکنید. در ابتدای استارتاپ‌ها اغلب افراد به دنبال پیدا کردن مشکل و نیازی در جامعه هستند و پس از آن می‌خواهند با ارائه خدمات یا محصولی آن را برطرف کنند و برای تحقق این هدفشان نهایت توانشان را به کار می‌گیرند. در واقع آنها بدون هیچ توجهی به مسائل حقوقی، کارشان را پیش می‌برند. این افراد پس از مدتی دقیقا در همان جایی که استارتاپ به موفقیت خود نزدیک شده است، تیم با انگیزه آنها بخاطر وجود مشکلاتی در مابینشان از هم می‌پاشد. آنها هر گونه هدف مشترکی که با یکدیگر داشته‌اند را فراموش می‌کنند و با مشکلات متعددی در روابط کاری شان مواجه می‌شوند.
ایجاد کسب و کار اینترنتی دارای قوانینی است که بی توجهی به آنها سبب می‌شود گاهی با مشکلات قضایی و یا حتی توقف فعالیت استارتاپتان رو به رو شوید. قوانین مختلفی در زمینه‌های تجارت الکترونیک، حقوق صاحبان نرم افزارها، جرایم رایانه‌ای و … وضع شده است که لازمه‌ی موفقیت کسب و کارتان توجه به آن ها است. برخی از کسب و کارها در فضای اینترنت و یا حتی در فضای سنتی ممنوع شده‌اند و کشورها نسبت به آنها حساس هستند. اگر به این حساسیت‌ها توجه نکنید شاید تمام زحمات گروهتان به هدر برود. موارد ذکر شده تنها تعداد محدودی از مشکلاتی است که بر سر راه صاحبان استارتاپ‌ها وجود دارد و این تنها به علت عدم آگاهی کافی از مسائل حقوقی استارتاپ است. همانطور که می بینید این مسئله اهمیت بسیار زیادی دارد. در واقع شما در کنار تلاش هایتان و توجه به قوانین و این مسائل می‌توانید موفقیتتان را تضمین شده بدانید.
مشکلات استارتاپ‌های تازه کار
همانطور که دیدید، استارتاپ‌ها در ابتدای کارشان با مشکلات زیادی مواجه هستند و باید همه چیز را در نظر بگیرند. در ادامه این مقاله از بلاگ میز می‌خواهیم اشاره‌ی کوتاهی به بخشی از این مشکلات داشته باشیم تا با چشم بازتر با آنها موجه شوید:
آیا فعالیت استارتاپتان قانونی است؟
معمولا کارهای تجاری با محدودیت زیادی مواجه نیستند. اما گاهی حتی در کشورهایی که سیاست هایشان بر پایه‌ی اقتصاد است برای برخی از فعالیت‌های تجاری، ممنوعیت و محدودیت ایجاد کرده‌اند. پس اگر قصد راه اندازی کسب و کار خودتان را دارید با توجه به قوانین حاکم بر کشور، حتما مطمئن شوید که فعالیت و یا بهتر است بگوییم محصول و یا خدماتی که ارائه می‌دهید، مورد تایید قانون باشد تا با مشکلات مواجه نشوید. به عنوان مثال، خدمات و یا محصولتان کالایی که در شرع و قانون ممنوع شده است نباشد و یا حتی به آنها مربوط هم نشود. اگر اهدافی نامشروع و غیرقانونی دارید، حتما با ممنوعیت مواجه خواهید شد. به طور کلی هر فعالیتی که نوعی جرم به حساب بیاید مورد تایید قانون نیست و استارتاپ شما را با مشکلاتی مواجه خواهد کرد.
از نماد اعتماد الکترونیک غافل نشوید
کسب و کارهایی که در فضای اینترنت فعالیت دارند علاوه بر پروانه کسب به مجوز دیگری به نام ای نماد نیز نیاز دارند. ای نماد تنها مختص کسب و کارهای مجازی است که با هدف احراز هویت و صلاحیت این کسب و کارها به آنها داده می‌شود. شما اگر در فضای اینترنت فعالیت می‌کنید، نیازمند هستید ای نماد را در وب سایتتان قرار دهید. یا اگر از درگاه‌های پرداخت الکترونیکی بانک‌ها استفاده می‌کنید، لازم است این نماد را حتما دریافت کنید.
مشکلات و مسائل حقوقی استارتاپ، تنها این دو مورد نیستند. بهتر است تحقیقات لازم را انجام دهید تا دچار این مشکلات نشوید و از تجربیات دیگران استفاده کنید. در ادامه می‌خواهیم توصیه‌هایی راجب شروع کسب و کارتان به شما بکنیم.
قرارداد تاسیس را فراموش نکنید
اولین توصیه وکلا به استارتاپ‌ها در خصوص مسائل حقوقی استارتاپ، انعقاد همین قرارداد تاسیس است. این قرارداد سبب می‌شود موضوعاتی مانند سهم هر یک از موسسان، میزان و نحوه سرمایه‌گذاری، شیوه مدیریت و … واضح و روشن شود. به علت اهمیت آن، بیشتر استارتاپ
ها در ایران این قرارداد را به امضای موسسان استارتاپ در می‌آورند. اگر چه امضای این قرارداد بسیار کار عاقلانه و درستی است اما باید به گونه‌ای نوشته شود که با قوانین کشورمان، مطابقت داشته باشد. اگر خواهان ادامه کارتان به صورتی شرکتی هستید، تعهدات هر یک از موسسان باید به گونه‌ای تعیین شود که بتوانید آنها را در اساسنامه ذکر و درج کنید. در واقع این قراردادتان دارای مقرراتی نباشد که نتوانید آن را با قوانین تجارت مطابقت دهید.
کسب و کارتان به عنوان یک شخصیت حقوقی ثبت کنید
استارتاپ‌ها باید به عنوان یکی از هفت شرکت در قانون تجارت ثبت شوند. جالب است بدانید تا هنگامی که استارتاپ به عنوان یکی از شرکت‌های موجود در قانون تجارت ثبت نشود، مشمول این خطر است که به عنوان شرکت به معنای قانون مدنی در نظر گرفته شود. اگر این اتفاق بیفتد، استارتاپ دارای یک شخصیت حقوقی مستقل نیست و موسسان استارتاپ باید با اموال شخصی خودشان جواب طلبکاران را بدهند. یا اگر قراردادی بین صاحب ایده و سرمایه گذار وجود داشته باشد ممکن است به عنوان مضاربه شناخته شده و احکام مضاربه قانون مدنی بر آن حاکم باشد. امروزه بیشتر شرکت‌ها از آن دست هستند که موسسان بر طبق سهام و سرمایه‌گذاری شان، شرکتی با مسئولیت محدود را انتخاب می‌کنند. در واقع انتخاب نوع شرکت بنا به نظر افراد است اما انتخاب نوع آن از اهمیت بالایی برخوددار است. به عنوان مثال ثبت شرکت با مسئولیت‌های محدود میتواند مزایایی برای شما به دنبال داشته باشد. مثلا شما میتواند حتی با وجود دو شریک اقدام به ثبت کنید و نیازی به افتتاح حساب برای شرکت ندارید. اما در این نوع برای انتقال سهام شرکا، با محدودیت‌هایی روبه رو خواهید شد.
نکاتی مفید برای استارتاپ‌های نوپا
پیش از این به مسائل حقوقی استارتاپ پرداختیم. مسائل حقوقی استارتاپ‌ها این روزها به مسئله مهم و چالش برانگیزی تبدیل شده است. در این قسمت خلاصه و نکاتی را از سخنان یوسف قاسمی، مطرح می‌کنیم. او در مقطع دکترای تکنولوژی از دانشگاه سوربن فرانسه فارغ التحصیل شده است. در یک سخنرانی در دانشگاه الزهرا او به مشکلات استارتاپ‌ها و راه حل هایی برای آنان اشاره کرده است که بخشی از این نکات مفید را در زیر آورده ایم.
- جالب است بدانید در تجارت بین‌الملل، ما ثبت اختراع به صورت بین‌المللی را نداریم. در هر کشوری که اختراعی به ثبت برسد آن اختراع توسط همان جامعه مورد حمایت قرار می‌گیرد. پس اگر از کسی شنیدید که گفت اختراعم ثبت بین‌المللی شده است ابتدا باید از او بپرسید در کدام کشور ثبت کرده است؟
- گاهی عجله برای گرفتن مجوزها میتواند دردسر ساز باشد. چرا که ممکن است سازمان‌ها و دستگاه‌های مربوط به زمینه فعالیت استارتاپتان با مدل کسب و کارتان آشنا نباشند. از این رو برای قانع کردن آنها و گرفتن مجوز با چالش‌ها و مشکلاتی رو به رو می‌شوید. گاهی ممکن است در این میان رقبا از فرصت استفاده کرده و از شما پیشی بگیرند. پس از همان ابتدای کارتان درگیر مسائل مختلف گرفتن مجوزها نشوید. پس از رسیدن به مقداری ثبات در کسب و کارتان برای آن اقدام کنید. اگر هم با ممنوعیت مواجه شدید، معمولا مجازات با متوقف کردن فعالیت استارتاپ تا گرفتن صلاحیت است.
- برای مدل کسب و کارتان از ابزارهای حقوقی غافل نشوید. برای مثال کسی که کار تولید محتوا انجام می‌دهد و بازارش بین‌المللی است، بسیار مهم است که در نظر داشته باشد ارزش کسب و کارش در خطر است چرا که ایران عضو سیستمی برای حمایت از کپی رایت نیست. باید بدانید تحت قرار گرفتن حمایت کپی رایت در کشورهای دیگر برای یک کسب و کاری که اصالتا ایرانی است، بسیار سخت و پرهزینه است.
- اگر می‌خواهید استارتاپتان یک ارزش گذاری همیشگی داشته باشد باید به ارگان‌هایی که در زمان رشد و پیشرفتتان در حوزه فعالیت شما وارد می‌شوند توجه داشته باشید.
- همانطور که دیدید توصیه کردیم از همان ابتدای کار به دنبال مجوزها نروید. دلیل این توصیه این است که احتمال زیادی دارد که مدل کسب و کار استارتاپتان حساسیت آنها را برانگیزد و دچار محدودیت‌هایی حتی ممنوعیت ادامه کار شوید. احتمال این موضوع بخصوص برای زمانی بیشتر است که هنوز بازار بزرگی را در اختیار ندارید و تعداد محدود مخاطبینتان نمی‌توانند باعث جلوگیری از محدودیت‌های ایجاد شده بشوند.
- قوانین و مقرراتی که در وب سایتتان دارید بسیار تعیین کننده هستند و می‌توانند از بسیاری از مشکلات حقوقی استارتاپ‌ها جلوگیری کنند. به عنوان مثال می‌توانید از دبل کلیک استفاده کنید. یعنی همیشه فرض کنید بین دو انتخاب، کاربر جواب منفی را انتخاب می‌کند.
- توجه داشته باشید آدرس، شماره تلفن و یا ایمیلی که به سازمان‌های دولتی و یا غیردولتی می‌دهید بسیار مهم است. اگر هر یک از این موارد دچار تغییر شود ممکن است شما از خیلی از مسائل مطلع نشوید. توجه داشته باشید اگر پاسخ گوی تلفنتان نباشید، کسی پیگیر شما نخواهد بود و با مشکلاتی مواجه می شوید.
- در قراردادها از عباراتی که اثر حقوقی ندارند و بیشتر بار روانی دارند، استفاده نکنید.
- برای نوشتن اساسنامه حسابی وقت بگذارید. در واقع برای انتخاب واژگان آن باید حساسیت به خرج دهید. شما زمانی می‌توانید سهام ممتاز را ثبت کنید که در اساسنامه تان از کلمات درست و قانونی استفاده کرده باشید. نمی‌توانید با جملات عامیانه و کلی سهام را به کسی بدهید.
- هر اقدامی که بخواهید انجام دهید و آن مربوط به اداره ثبت شرکت‌ها باشد، آن ها هیچ کاری به قرارداد و سرمایه گذاران شما ندارند. تنها چیزی که برای آنها تعیین کننده است، اساسنامه است. مثلا اگر موضوع یا قانونی در بین خودتان در قرارداد ذکر شده باشد و به آن شاره کنید، اگر در اساسنامه تان ذکر نشده باشد به آن توجهی نمی کنند و ملاکشان اساسنامه خواهد بود. اما هنگام دادگاه و اختلاف اگر قراردادتان به صورت صحیح تنظیم شده باشد، دادگاه به آن ترتیب اثر می‌دهد.
- هنگام گرفتن مجوزها برای اینکه دچار مشکلی نشوید استاتاپتان را به بخش‌های مختلف تقسیم کنید. برای مثال اگر در استارتاپتان خدمات اعزام آرایشگر به منزل را فراهم می‌کنید، ابتدا برای اپلیکیشن‌تان نیاز به تاییدیه شورای عالی انفورماتیک دارید. برای آرایشگرهای‌تان، نیاز به افرادی دارید که خودشان از صنفشان مجوزهای لازم را داشته باشند. یا اگر محصولی را می‌فروشید باید ببینید آیا فروش این محصول قانونی است یا خیر؟
کلام آخر
گذر کردن از مرحله مسائل حقوقی استارتاپ معمولا سخت است و شما را با چالش‌ها و مشکلاتی مواجه می‌کند. اما اگر از این مرحله گذر کنید و شرکتتان را به ثبت برسانید، قطعا اعتبار و اعتماد مردم به شما چندین و چند برابر می‌شود. از همان ابتدای کار مطمئن شوید کاری که انجام می‌دهید قانونی است تا بعدا تمامی زحمت‌هایتان به هدر نرود. تا جایی که می‌توانید از نمونه قراردادها استفاده نکنید. برای موضوعات کم اهمیت گاهی استفاده از آنها عیبی ندارد اما با توجه به تخصصی بودن این موضوع و تفاوت بین کسب و کارهای مختلف و قوانین بهتر است حتی برای کارهای کم اهمیت هم از آنها استفاده نکنید. در نهایت در کنار و تلاش و توجه به مسائل حقوقی استارتاپ موفقیت را برای خودتان رقم بزنید.
منبع: بلاگ میز
دیدگاهتان را بنویسید